Πάρκινσον

• Πρόκειται για εμφύτευση συσκευής που περιλαμβάνει ηλεκτρόδια και γεννήτρια παλμών. Αποτελεί διεθνώς εγκεκριμένη θεραπεία που χρησιμοποιείται συστηματικά με τις κατάλληλες ενδείξεις και αντενδείξεις.
• Τα συμπτώματα που βελτιώνονται είναι το τρέμουλο, η βραδύτητα στις κινήσεις και οι μη ηθελημένες κινήσεις. Με το DBS, η νόσος Πάρκινσον δεν επηρεάζει τις δραστηριότητες και ένα πολύ καλό ή άριστο βιοτικό επίπεδο παρατείνεται για πολλά χρόνια.
• Το DBS δεν αποτελεί ίαση και δεν σταματάει την εξέλιξη της νόσου. Παρόλα αυτά, προσφέρει σημαντικό έλεγχο των συμπτωμάτων για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τη δεκαετία.
• Χρειάζεται εξειδικευμένη νευρολογική εξέταση για την καταλληλότητα των ασθενών και μακροχρόνιος νευρολογικός έλεγχος μετά το χειρουργείο.

Η νόσος του Πάρκινσον είναι ένα μεγάλο σύνολο συμπτωμάτων που έχουν κοινή αιτία τη σταδιακή εκφύλιση των νευρώνων του εγκεφάλου που παράγουν ντοπαμίνη. Η προτεινόμενη θεραπεία ποικίλει με βάση τις ιδιαιτερότητες του επιμέρους ασθενούς και το στάδιο της νόσου όπου βρίσκεται. Πολλά άλλα νοσήματα του εγκεφάλου έχουν κοινούς χαρακτήρες με το Πάρκινσον αλλά δεν ανταποκρίνονται στην αντιπαρκινσονική αγωγή, οπότε πρέπει να αναγνωρίζονται έγκαιρα. Συνεπώς, η κλινική εξέταση από ειδικό νευρολόγο στις κινητικές διαταραχές είναι ουσιώδης για τη σωστή διάγνωση και την ενδεδειγμένη θεραπεία.

Η εν τω βάθει διέγερση εγκεφάλου (Deep Brain Stimulation) είναι μία επέμβαση νευροτροποποίησης που χρησιμοποιείται στη θεραπεία κάποιων μορφών της νόσου Πάρκινσον. Πρόκειται για μία ισχυρή θεραπεία που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά κυρίως τα κινητικά συμπτώματα, κάποιες παρενέργειες των φαρμάκων και ενίοτε μη κινητικά συμπτώματα όπως είναι ο ύπνος, ο πόνος και οι διαταραχές της ούρησης.

Τα συμπτώματα που έχουν τη βέλτιστη πρόγνωση είναι ο τρόμος, οι μεταπτώσεις μεταξύ των δόσεων, οι δυσκινησίες, η βραδύτητα κινήσεων και η σπαστικότητα.

Σε πολλές περιπτώσεις το DBS μειώνει την καθημερινή δόση των φαρμάκων που απαιτούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

Υπάρχουν παροδικές διαταραχές όπως της εκφοράς του λόγου ή εύρεσης της κατάλληλης λέξης, που δεν αποτελούν πρόβλημα μετά τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες.

Κάποια συμπτώματα του Πάρκινσον όπως οι διαταραχές εκφοράς του λόγου, η έκπτωση της μνήμης, η αστάθεια, η ψυχική επιβάρυνση, μπορεί να μη βελτιωθούν ή να μην επιτρέπουν την εφαρμογή του DBS. Για αυτό, είναι υψίστης σημασίας η λεπτομερής προεγχειρητική διάγνωση, ώστε οι προσδοκίες από το DBS να είναι ρεαλιστικές και να ταυτίζονται με το αναμενόμενο αποτέλεσμα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η εμφύτευση του νευροδιεγέρτη δεν αλλάζει την πορεία της νόσου, δηλαδή η εκφύλιση των νευρώνων συνεχίζεται παρά το γεγονός ότι η ασθένεια φαίνεται υπό έλεγχο λόγω του διεγέρτη. Κάποια στιγμή ο διεγέρτης δεν μπορεί πλέον να αντισταθμίσει την πρόοοδο των συμπτωμάτων, όμως αυτό συμβαίνει τουλάχιστον 10 χρόνια αργότερα από ό,τι θα συνέβαινε χωρίς το DBS. Tο DBS προσφέρει ποιότητα ζωής για πολύ περισσότερο από όσο επιτρέπει η φαρμακοθεραπεία μόνη, για αυτό εξάλλου είναι και τόσο διαδεδομένη η χρήση του.

Συνήθως τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για το Πάρκινσον είναι πολύ αποτελεσματικά στην αρχή. Με το χρόνο, μειώνεται η αποτελεσματικότητα και τα συμπτώματα υποτροπιάζουν γρήγορα, ενώ παρατηρούνται σημαντικές διακυμάνσεις μέσα στη μέρα, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής. Η κατάλληλη στιγμή για τη διενέργεια της επέμβασης είναι προτού επιδεινωθεί η ασθένεια σε βαθμό που η ποιότητα ζωής έχει μειωθεί μη αντιστρεπτά.  Το DBS δεν είναι το τελευταίο καταφύγιο για το Πάρκινσον, από ένα σημείο και μετά στην πρόοδο της νόσου δεν έχει ένδειξη καθώς δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα πια. Αν και έρευνες έχουν αποδείξει όφελος και στο πρώιμο Πάρκινσον, ακόμα δεν ενδείκνυται το DBS από τα πολύ πρώιμα στάδια της νόσου. Η απολύτως κατάλληλη στιγμή είναι όταν έχει επιβεβαιωθεί για ικανό χρονικό διάστημα η ανταπόκριση της νόσου στη φαρμακοθεραπεία και αρχίζει η μείωση της αποτελεσματικότητας, η υποτροπή των συμπτωμάτων μεταξύ των δόσεων ή οι παρενέργειες από την αύξηση της δόσης των φαρμάκων.

• Όταν υπάρχει σημαντική ανταπόκριση στη φαρμακοθεραπεία αλλά η διάρκεια της δράσης είναι μικρή με μεγάλες διακυμάνσεις ανάμεσα στις δόσεις.
• Όταν κάποια συμπτώματα, όπως ο τρόμος, δεν ελέγχονται καλά από τα φάρμακα και επηρεάζουν σημαντικά τη δραστηριότητα.
• Όταν έχουν χρησιμοποιηθεί συνδυασμοί φαρμάκων χωρίς ικανή ανταπόκριση για ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
• Η νόσος Πάρκινσον είναι ένα μεγάλο σύνολο ετερόκλητων συμπτωμάτων και μόνο κάποια βελτιώνονται από το DBS, ενώ άλλα μπορεί να επιδεινωθούν οπότε η ύπαρξή τους αποτελεί αντένδειξη για αυτή τη θεραπεία. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά άλλα νοσήματα του εγκεφάλου που έχουν κοινούς χαρακτήρες με το Πάρκινσον αλλά δεν ανταποκρίνονται στο DBS, οπότε προφανώς πρέπει να αποκλειστούν με τις κατάλληλες δοκιμασίες. Συνεπώς, η κλινική εξέταση από ειδικό νευρολόγο στις κινητικές διαταραχές είναι ουσιώδης για τη σωστή διάγνωση και την ενδεδειγμένη θεραπεία.

Οι πιο συχνοί στόχοι για το Πάρκινσον είναι ο υποθαλάμιος πυρήνας και η έσω μοίρα της ωχράς σφαίρας. Με την πρόοδο της επιστήμης, έχει φανεί ότι υπάρχουν ειδικές περιοχές αυτών των πυρήνων που αποτελούν τον καθεαυτό στόχο. Η επιλογή στόχου γίνεται με βάση διεθνώς καθορισμένα κριτήρια, διότι το όφελος είναι διαφορετικό στην κάθε περίπτωση.

Σε όλα τα χρόνια εξέλιξης της στερεοτακτικής νευροχειρουργικής, η επέμβαση γινόταν με τον ασθενή ξύπνιο (σε εγρήγορση - εν εγρηγόρσει) ώστε να ελέγχεται η τοποθέτηση των ηλεκτροδίων με νευροφυσιολογικό έλεγχο και νευρολογική εξέταση. Τη σύγχρονη εποχή, η πρόοδος στην νευροαπεικόνιση με μαγνητική τομογραφία λεπτών τομών, η πρόοδος στην ψηφιακή τεχνολογία που μπορεί με ακρίβεια να συγχωνεύσει εικόνες αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας και επιπλέον, η σύγχρονη τεχνολογία στα ηλεκτρόδια που μπορούν να παράγουν καθοδηγούμενο ηλεκτρικό πεδίο καθιστά εξίσου ακριβή την εμφύτευση των ηλεκτροδίων με τον ασθενή σε γενική αναισθησία. Παγκοσμίως υπάρχει διχογνωμία αλλά φαίνεται ότι και οι δύο μέθοδοι έχουν πλέον καθιερωθεί ως εξίσου ακριβείς και ασφαλείς. Ο κ Μπουρλογιάννης ακολουθεί και τις δύο μεθόδους, η δε απόφαση έχει να κάνει με ιδιαιτερότητες του κάθε ξεχωριστού ασθενούς στην νευρολογική κατάσταση.