Η οσφυονωτιαία παρακέντηση (ΟΝΠ) είναι μία παρέμβαση όπου συλλέγεται εγκεφαλονωτιαίο υγρό από τον υπαραχνοειδή χώρο της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης με μία λεπτή βελόνα υπό τοπική αναισθησία.
Η ΟΝΠ ενδείκνυται σε πολλές περιπτώσεις υποψίας παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η μηνιγγίτιδα ή αυτοάνοσα νοσήματα. Όταν υπάρχει υποψία υδροκεφαλίας ή ενδοκρανίου υπερτάσεως η ΟΝΠ αποτελεί μία εκ των ουκ άνευ δοκιμασία για την επιβεβαίωση ή αποκλεισμό της διάγνωσης. Προ της ΟΝΠ οφείλει πάντα να γίνεται απεικόνιση του εγκεφάλου.
Η ΟΝΠ είναι ένας τρόπος να υπολογιστεί η ενδοκράνιος πίεση, βασισμένος στην αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων. Αφού υπολογισθεί η πίεση διάνοιξης, κατόπιν αφαιρείται μία ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού, οπότε η ενδοκράνιος πίεση αλλάζει προσωρινά. Αυτή η μεταβολή της πίεσης παράγει διαφορετικές συνθήκες για τον εγκέφαλο που δεν είναι δυνατόν να παραχθούν με άλλον τρόπο, εξίσου απλό. Στις διαφορετικές αυτές συνθήκες το νευρολογικό σύμπτωμα μπορεί να αλλάζει, οπότε εξαρτάται από το ΕΝΥ ή όχι. Το υγρό αυτό αναπαράγεται έτσι κι αλλιώς, οπότε η απώλεια μιας μικρής ποσότητας είναι άνευ σημασίας.
Άλλη σχετική απεικονιστική διαδικασία είναι η μαγνητική με μελέτη ροής του ΕΝΥ που έχει ένδειξη συνήθως για τη μελέτη της στένωσης του υδραγωγού ή του ινιακού τρήματος στο σύνδρομο Chiari.
Στις περισσότερες περιπτώσεις όπου γίνεται ΟΝΠ για διαταραχή της κυκλοφορίας του ΕΝΥ, η διαδικασία είναι σχετικά απλή. Γίνεται καταγραφή της αρχικής πίεσης με μανόμετρο, αφαίρεση ικανής ποσότητας για την επαναφορά της πίεσης στο φυσιολογικό με βάση τα διεθνή πρωτόκολλα και μέτρηση της τελικής πίεσης. Το ΕΝΥ μπορεί να σταλεί για περαιτέρω εργαστηριακούς ελέγχους αν κριθεί απαραίτητο. Μετά την ΟΝΠ υπάρχει παρακολούθηση ώστε να εξακριβωθεί το αποτέλεσμα τις επόμενες ώρες ή μέρες και με βάση αυτό σχεδιάζονται τα επόμενα βήματα.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ΟΝΠ δε φέρνει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα όμως υπάρχει ισχυρή κλινική και απεικονιστική υποψία. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνεται είτε επανάληψη της ΟΝΠ σε συναπτές ημέρες είτε τοποθέτηση εξωτερικής οσφυικής παροχέτευσης (lumbar drain).
Υπάρχουν πάλι σπάνιες περιπτώσεις όπου όχι μόνο βελτιώνεται ο/η ασθενής αλλά η βελτίωση διατηρείται χρονικά πέραν του αναμενόμενου. Τότε, και ανάλογα με το αρχικό πρόβλημα, η ΟΝΠ θεωρείται θεραπεία, δεν γίνεται άλλη παρέμβαση και προτείνεται η απλή επανάληψή της αν και όταν υποτροπιάσουν τα συμπτώματα.
