Είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης του αποφρακτικού υδροκεφάλου, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις απόφραξης του υδραγωγού του Sylvius και της 4ης κοιλίας
Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) παράγεται στις μεγάλες κοιλότητες του εσωτερικού του εγκεφάλου που λέγονται κοιλίες από ειδικούς σχηματισμούς που καλούνται χοριοειδή πλέγματα. Η φυσιολογική ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού ακολουθεί την πορεία από τις πλάγιες κοιλίες προς την τρίτη κοιλία μέσα από δύο μικρές οπές που ονομάζονται τρήματα του Monro. Από την τρίτη κοιλία το εγκεφαλονωτιαίο υγρό ρέει προς την τετάρτη κοιλία διά ενός πολύ στενού περάσματος που λέγεται υδραγωγός του Sylvius. Από την τετάρτη κοιλία περνάει στον υπαραχνοειδή χώρο του κρανίου διά τριών μικρών οπών, εκ των οποίων δύο βρίσκονται στα πλάγια και ονομάζονται τρήματα του Luschka και μία βρίσκεται στη μέση γραμμή και ονομάζεται τρήμα του Magendie.
Όταν υπάρξει απόφραξη της ροής σε κάποια από αυτές τις ανατομικές θέσεις, τότε το ΕΝΥ συσσωρεύεται στα διαμερίσματα που βρίσκονται προ του σημείου της απόφραξης με αποτέλεσμα αύξηση της πίεσης και μεγέθυνση των κοιλιών. Το αίτιο της απόφραξης μπορεί να είναι αιμορραγία, όγκος ή στένωση του υδραγωγού. Τα συμπτώματα από τον οξύ αποφρακτικό υδροκέφαλο επιπροστίθενται και σταδιακά προκαλούν κεφαλαλγία, σύγχυση, ληθαργικότητα, διαταραχή της βάδισης, διαταραχή της όρασης, αδυναμία ορθοστάτησης, διαταραχές της ούρησης και άλλα.
Αντί της τοποθέτησης βαλβίδας, σε ειδικές περιπτώσεις ο υδροκέφαλος μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη δημιουργία μίας παράκαμψης του εγκεφαλονωτιαίου υγρού από την 3η κοιλία κατευθείαν στον υπαραχνοειδή χώρο. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χειρουργική διάνοιξη μιας λεπτής μεμβράνης σε ένα ειδικό σημείο στο έδαφος της 3ης κοιλίας, διαδικασία για την οποία είναι απαραίτητη η χρήση του ενδοσκόπιου.
Το ενδοσκόπιο, εισέρχεται στο κρανίο διά μιας μικρής οπής η θέση της οποίας καθορίζεται από τον αντικειμενικό στόχο, πχ το έδαφος της 3ης κοιλίας. Το ενδοσκόπιο προσφέρει άμεση και κοντινή όραση στο ανατομικό σημείο του ενδιαφέροντος αλλά επιπλέον επιτρέπει τη χρήση ειδικών εργαλείων με τα οποία ο νευροχειρουργός φέρνει εις πέρας την επέμβαση.
Έχει αποδειχθεί ότι ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης βελτιώνεται με την 3η κοιλιοστομία σε ένα ποσοστό κάτω του 50%, άρα δεν είναι δέον να γίνεται κοιλιοστομία για αυτόν τον λόγο. Ο αποφρακτικός υδροκέφαλος έχει επιπλέον ειδικά χαρακτηριστικά στην μαγνητική που σημαίνουν καλή πρόγνωση με την 3η κοιλιοστομία, άρα δε σημαίνει ότι κάθε αποφρακτικός υδροκέφαλος έχει ένδειξη για κοιλιοστομία.
Η χρήση του ενδοσκοπίου στον εγκέφαλο απαιτεί ειδική εκπαίδευση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για επεμβάσεις που αποδεδειγμένα θα ολοκληρωθούν επιτυχώς με αυτή τη διαδικασία.
Ενδοσκοπική 3η κοιλιοστομία.
